Bizim Kopuz

DEDEM Korkut eline kopuzunu almış başlamış söylemeye.

Aradan asırlar geçmiş halen kopuzumuz elimizde çok şükür.

Anadolu’ya gelirken yanımızda getirmişiz kopuzumuzu.

Geçen uzun yıllarda şekli ve adı değişmiş tabii olarak.

Kimi saz demiş, kimi bağlama demiş basmış bağrına; kimi cura yapmış, kimi çöğür…

Ses vermeye devam etmiş sazlarımız, kopuzlarımız.

Konuya neden kopuz ile başladım?

Biraz sonra aşağıda açıklamaya çalışacağım.

***

Acizane bağlama çalıyorum ve türküler söylüyorum.

Bazı ortamlarda özellikle saz çalmaktan kaçındığım oluyor.

Bunun nedenini utangaçlık olarak yorumluyorlar.

Hakikat ise tam öyle olmuyor aslında.

Türkü söylemek istemediğim, saz çalmaktan kaçındığım bu ortamlarda maalesef bağlama hakir görülüyor.

Bilinçli olarak hakir görme, aşağılama söz konusu olmuyor elbette.

Dedem Korkut’un kopuzunu, günümüzün bağlamasını hakir görenler, hakir gördüklerini fark etmiyorlar bile.

İşin acı yanı da burası oluyor aslında…

***

Bağlamamız bu günlere kolay gelmedi.

Yakın geçmişe dönüp baktığımızda, bir dönem radyolarımızda bağlamanın, yani türkülerin yasak olduğuna dahi denk geliyoruz.

Geçtiğimiz hafta Neriman Altındağ Tüfekçi’nin ölüm yıldönümüydü.

Özellikle genç kuşak ismini ve kim olduğunu dahi bilmiyor.

Kendisi Türkiye’nin ilk kadın Türk Halk Müziği solistiydi.

Türkiye radyolarında türkü söyleyen ilk kadın solistimizdi.

Yurttan Sesler Korosu’nun kurucularından Yozgatlı Nida Tüfekçi’nin eşiydi.

***

Neriman Altındağ Tüfekçi, türkü söylemeye başladığında yakın çevresi ve arkadaşları tarafından defalarca eleştiri almış.

Hatta bazı arkadaşları “bırak yahu şu müzik türünü, seslendirdiğin şeyler tezek kokuyor” diye alaya dahi alanlar olmuş.

Çünkü o yıllarda radyolarımızda genelde batı müziği ve Türk Sanat Müziği vardı.

Türküler adeta köylerimize, kendi dar hanelerimize hapsedilmişti.

İşte Neriman Altındağ Tüfekçi o yıllarda radyolarımızdan o yanık hançeresiyle “Kışlalar doldu bugün!” diye avaz avaz türkü çağırıyordu.

O ve onun gibi birkaç sanatkâr çemberi kırıp, türküleri yeniden radyolarımıza taşımışlardı.

***

Anadolu insanı, tezekle uğraşan köylümüz, yeniden radyolarının kulaklarını kıvratmaya başladılar.

Çünkü radyolarımız artık türkü de çağırıyordu.

Benim saz çalma konusu ve sazın horlanması meselesine yeniden dönecek olursak…

Saz çalıyorsun, çok beğeniyorlar, alkış dahi alıyorsun, övgülü cümleler sıralanıyor.

Sorun nerede?

Sorun şu cümlelerde: “Ben de çocuğumun enstrüman çalmasını istiyorum. Ama bağlama değil elbette… Keman veya piyano istiyorum…”

Tabii ki çocuklarımız o enstrümanları da icra edebilirler, etmeliler.

Lakin cümle sahiplerinin bilinçaltında bağlama ‘gerici çalgı’ olarak algılanıyorsa orada sorun var demektir.

Onlara göre bağlama, Neriman Tüfekçi’ye söylendiği gibi ‘tezek kokan’ bir çalgı…

Öyle algılıyor, öyle zannediyorlar…

Batının piyanosu veya kemanı medeni-çağdaş bir saz, bizimki ise sanki gericiliğin sembolü…

İşte zihin gerisinde bunları barındıranlara ben de pek türkü çalıp, söylemek istemiyorum.

Haydi selametle…